แม่ย่านาง ถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่อยู่กับเรือมาแต่โบราณ โดยเชื่อกันว่า แม่ย่านางเปรียบเสมือนเทพธิดาประจำเรือที่จะคอยคุ้มครองทุกคนให้เดินทางอย่างปลอดภัย พร้อมให้โชคแก่เจ้าของเรือลำนั้นๆ แต่เนื่องด้วยปัจจุบันคนไทย ใช้รถยนต์เป็นพาหนะและใช้รถยนต์ส่วนตัวกันมากขึ้น ดังนั้นจึงเปลี่ยนจากกการไหว้เรือมาเป็นไหว้รถแทน ดังนั้นก่อนออกเดินทางจึงต้องมีการกราบไหว้ และนำของมาเซ่นไหว้แม่ย่านาง ก่อนนำรถไปใช้งาน ไม่ว่าจะเดินทางไปที่ไหน แม่ย่านางก็จะคอยคุ้มครอง
สำหรับวันและเวลาที่ควรไหว้ หากยึดตามธรรมเนียมโบราณ ส่วนใหญ่จะไหว้แม่ย่านาง ช่วงสงกรานต์ ปีใหม่หรือแล้วแต่ความสะดวกของแต่ละบุคคล ก็ประยุกต์เอาตามความสบายใจ จะไหว้เพียงปีละ 1-2 ครั้ง ก็ได้ตามความสะดวกค่ะ
สิ่งของที่ใช้ไหว้แม่ย่านาง
ธูป 9 ดอก
เทียน 2 เล่ม
น้ำแดง 1 ขวด หรือน้ำเปล่า 1 แก้ว
ดอกไม้ 1 กำ (สำหรับใช้ติดที่กระจังหน้ารถยนต์)
ขนมหวานที่เป็นมงคล เช่น ทองหยิบ หองหยอด ฝอยทอง ขนมเข่ง ขนมเทียน เป็นต้น
ผลไม้ 5 อย่าง
สำหรับผลไม้ 5 อย่าง ที่เป็นมงคล เราขอแนะนำดังนี้ค่ะ
สับปะรด ตรงกับคำว่า "อั่งไล้" ในภาษาจีนแต้จิ๋ว แปลว่า เรียกสีแดงมา ซึ่งหมายถึงการเรียกโชคลาภ เงินทอง และความเป็นสิริมงคลให้เข้ามาหาตนเอง และสับปะรดนั้นยังเป็นสัญลักษณ์ที่ชาวจีนนำไปดัดแปลงเป็นโคม สำหรับไว้แขวนแต่งบ้านช่วงตรุษจีนด้วย
แก้วมังกร เป็นผลไม้สีแดง ซึ่งคนจีนถือเป็นสีมงคลและนับถือเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว ใช้แทนความอุดมสมบูรณ์และความร่ำรวย ถ้าหากเป็นพันธ์ุเนื้อสีแดง ก็จะยิ่งเพิ่มความมงคลเป็นทวีคูณ แก้วมังกรจึงเป็นผลไม้ที่คนเชื้อสายจีน นิยมไหว้ในทุกๆ เทศกาล
ทับทิม เป็นผลไม้สีแดงเช่นเดียวกับแก้วมังกร สื่อถึงความแน่นแฟ้น ความสามัคคีกันภายในครอบครัวเหมือนเม็ดทับทิมที่อัดแน่นอยู่ในผล
ส้ม เป็นผลไม้ที่มีสีส้มหรือสีทอง เป็นสีแห่งความเป็นสิริมงคล การมีโชคลาภ ประสบแต่สิ่งดีๆ ในชีวิต ภาษาแต้จิ๋วเรียกว่า "ไต้กิก" ซึ่งฟ้องเสียงกับคำว่า"ก๊ก" ในภาษาจีนแต้จิ๋ว ที่แปลว่าโชคดี จึงเป็นผลไม้ที่คนเชื้อสายจีน นิยมใช้ไหว้ในทุกๆ เทศกาลเช่นกัน
กล้วยหอม ในภาษาจีนแต้จิ๋วเรียกว่า "เก็ง-เจีย" จะเล่นเสียงว่า "เก็ง-เจีย-เก็ง-ไล้" แปลว่า ถึงโชคเข้ามา เป็นสัญลักษณ์แทนการกวักเรียกโชคลาภ และความมงคลต่างๆให้กับเข้ามาหา
ขั้นตอนและวิธีการไหว้
ให้ตั้งโต๊ะไหว้ไว้หน้ารถ นำของที่เตรียมไว้ไปวางให้เรียบร้อย สตาร์ทเครื่องยนต์ บีบแตร 3 ที เอาฤกษ์เอาชัย
ทำการจุดธูป ตั้งนะโม 3 จบ นึกถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ และกล่าวถึงแม่ย่านาง ให้ท่านมารับของไหว้และขอให้ท่านคุ้มครอง เดินทางปลอดภัยปราศจากอุบัติเหตุต่าง ๆ
รอให้ธูปหมดดอก แล้วค่อยลาของไหว้มากิน เพื่อความเป็นสิริมงคล ถือเป็นอันเสร็จพิธี
คำถวายของไหว้แม่ย่านางรถ ตั้ง นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมา สัมพุทธัสสะ (กล่าว 3 จบ) " สุทินนัง วัตถุทานัง อาสะวะ ขะยาวะหัง โหตุ " ทุติยัมปิ สุทินนัง วัตถุทานัง อาสะวะ ขะยาวะหัง โหตุ ตะติยัม สุทินนัง วัตถุทานัง อาสะวะ ขะยาวะหัง โหตุ
ลูกขอถวายสิ่งของเหล่านี้แก่แม่ย่านางรถ ขอท่านจงรับซึ่งสิ่งเหล่านี้ และขอให้ข้าพเจ้าแก่ลูกทั้งหลายเทอญ สาธุ....
หลังจากนี้คุณก็อาจจะอธิษฐาน ขอให้บังเกิดแต่สิ่งที่ดีๆ เข้ามาในชีวิต เช่น ขอให้สุขภาพแข็งแรง ร่ำรวย ทำมาค้าขายกิจการเจริญรุ่งเรือง เป็นต้น จากนั้นจุดยาสูบ 3 มวน ให้เจ้าที่
คำลาของไหว้แม่ย่านาง นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมา สัมพุทธัสสะ (3 จบ) พุทธังลา ธัมมังลา สังฆังลา ข้าพเจ้าขอลาสิ่งของเหล่านี้เพื่อเป็นทานต่อไป เป็นยารักษาโรค อย่าให้เกิดโทษเลย นะ เสสัง มังคะลา ยาจามะ